Środowisko przyrodnicze
Przełom Osławy pod Morochowem
Morochów i okolice należą do obszarów o szczególnych walorach przyrodniczych. Cechą charakterystyczną jest tu przejściowość i przemieszanie gatunków. Obok elementów wschodnio- i zachodnioeuropejskich spotyka się elementy południowe i pontyjskie, które przedostały się na ten obszar przez Przełęcz Łupkowską i Dukielską. Różnorodności botanicznej sprzyja urozmaicenie siedlisk. Spośród ciekawszych gatunków można spotkać m.in. żywokost sercowaty, goryczki orzęsioną i trojeściową, liczne storczyki, czworolist pospolity i wiele innych. Wiosną w lasach, nierzadko już w lutym, zobaczyć można różowo kwitnący krzew wawrzynek wilczełyko, a w podszyciu śnieżyczkę przebiśnieg. W kwietniu, w łęgach nad Osławą, unosi się charakterystyczny zapach czosnku niedźwiedziego.
Pierwotnie tereny te pokrywała mieszana puszcza karpacka, która na znacznych obszarach uległa zniszczeniu, zachowując się częściowo jedynie w najmniej dostępnych miejscach. Pozostałością tej puszczy są zachowane stare okazy dębów, grabów, wiązów, oraz lasy bukowo-jodłowe. Mimo występowania w minionych okresach wielu niekorzystnych zjawisk jak np. proces wyrębu, karczowania i gospodarki rabunkowej w lasach, wpływu zanieczyszczeń powietrza, wód i gleb, nadal zróżnicowany i bogaty jest świat zwierzęcy. Z ssaków występują tu m.in. sarny, jelenie, lisy, dziki, kuny leśne, zające, nietoperze; dużą rzadkością jest ryś, żbik i borsuk. Zdarza się, że zawędrowuje tu wilk. Ze środowiskiem wodnym związane są wydry i bobry. Szczególnie bogaty jest świat ptaków. Z większych gatunków zobaczyć można bociana białego i czarnego, myszołowa zwyczajnego i włochatego, orlika krzykliwego, czaplę siwą. Charakterystycznym zjawiskiem są przeloty kluczy żurawi. Dużego szczęścia wymaga zaobserwowanie puchacza, gatunku skrajnie rzadkiego. Spośród gadów wymienić należy węża Eskulapa, gatunku południowoeuropejskiego, który w Polsce jedyne stanowiska ma w Bieszczadach. Jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem, pod całkowitą ochroną gatunkową.
W wodach Osławy występuje rybostan charakterystyczny dla karpackich dopływów Wisły. Pospolitym, łatwym do zaobserwowania gatunkiem, jest kleń, osiągający rozmiary do ok. 50 cm. Niezwykłym widowiskiem jest tarło świnek, odbywające się w kwietniu. Ciągną wówczas w górę rzeki ogromne ławice tych ryb, a na tarliskach woda zdaje się „gotować”. Tarło świnek w takiej skali jest już obecnie zjawiskiem unikatowym w kraju. Po tarle większość ryb spływa w dół do Sanu, nieliczne pozostają dłużej w rzece. Na tarło, choć w znacznie mniejszych ilościach, wpływają do Osławy również brzany, nierzadko przekraczające długość 60 cm. W rzece spotkać można pstrągi potokowe i lipienie, niezbyt jednak liczne ze względu na to, że w lecie płytka woda rzeki nagrzewa się do temperatur za wysokich dla tych gatunków. Występują gatunki chronione: śliz, strzebla potokowa, piekielnica, a poza tym jelec, ukleja, brzanka, kiełb, sporadycznie płoć, szczupak, certa i inne.
Obszar Morochowa objęto następującymi formami ochrony walorów przyrodniczych i krajobrazowych:
- Wschodniobeskidzki Obszar Chronionego Krajobrazu – ustanowiony rozporzą-dzeniem Nr 54/05 Wojewody Podkarpackiego z dnia 30 maja 2005 r.,
- Obszar Chronionego Krajobrazu Beskidu Niskiego – ustanowiony rozporządzeniem Nr 56/05 Wojewody Podkarpackiego z dnia 30 maja 2005 r.,
- Natura 2000 – Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków „Bieszczady”,
- Natura 2000 – Obszar Specjalnej Ochrony Siedlisk „Dorzecze Górnego Sanu”.
Pierwotnie tereny te pokrywała mieszana puszcza karpacka, która na znacznych obszarach uległa zniszczeniu, zachowując się częściowo jedynie w najmniej dostępnych miejscach. Pozostałością tej puszczy są zachowane stare okazy dębów, grabów, wiązów, oraz lasy bukowo-jodłowe. Mimo występowania w minionych okresach wielu niekorzystnych zjawisk jak np. proces wyrębu, karczowania i gospodarki rabunkowej w lasach, wpływu zanieczyszczeń powietrza, wód i gleb, nadal zróżnicowany i bogaty jest świat zwierzęcy. Z ssaków występują tu m.in. sarny, jelenie, lisy, dziki, kuny leśne, zające, nietoperze; dużą rzadkością jest ryś, żbik i borsuk. Zdarza się, że zawędrowuje tu wilk. Ze środowiskiem wodnym związane są wydry i bobry. Szczególnie bogaty jest świat ptaków. Z większych gatunków zobaczyć można bociana białego i czarnego, myszołowa zwyczajnego i włochatego, orlika krzykliwego, czaplę siwą. Charakterystycznym zjawiskiem są przeloty kluczy żurawi. Dużego szczęścia wymaga zaobserwowanie puchacza, gatunku skrajnie rzadkiego. Spośród gadów wymienić należy węża Eskulapa, gatunku południowoeuropejskiego, który w Polsce jedyne stanowiska ma w Bieszczadach. Jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem, pod całkowitą ochroną gatunkową.
W wodach Osławy występuje rybostan charakterystyczny dla karpackich dopływów Wisły. Pospolitym, łatwym do zaobserwowania gatunkiem, jest kleń, osiągający rozmiary do ok. 50 cm. Niezwykłym widowiskiem jest tarło świnek, odbywające się w kwietniu. Ciągną wówczas w górę rzeki ogromne ławice tych ryb, a na tarliskach woda zdaje się „gotować”. Tarło świnek w takiej skali jest już obecnie zjawiskiem unikatowym w kraju. Po tarle większość ryb spływa w dół do Sanu, nieliczne pozostają dłużej w rzece. Na tarło, choć w znacznie mniejszych ilościach, wpływają do Osławy również brzany, nierzadko przekraczające długość 60 cm. W rzece spotkać można pstrągi potokowe i lipienie, niezbyt jednak liczne ze względu na to, że w lecie płytka woda rzeki nagrzewa się do temperatur za wysokich dla tych gatunków. Występują gatunki chronione: śliz, strzebla potokowa, piekielnica, a poza tym jelec, ukleja, brzanka, kiełb, sporadycznie płoć, szczupak, certa i inne.
Obszar Morochowa objęto następującymi formami ochrony walorów przyrodniczych i krajobrazowych:
- Wschodniobeskidzki Obszar Chronionego Krajobrazu – ustanowiony rozporzą-dzeniem Nr 54/05 Wojewody Podkarpackiego z dnia 30 maja 2005 r.,
- Obszar Chronionego Krajobrazu Beskidu Niskiego – ustanowiony rozporządzeniem Nr 56/05 Wojewody Podkarpackiego z dnia 30 maja 2005 r.,
- Natura 2000 – Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków „Bieszczady”,
- Natura 2000 – Obszar Specjalnej Ochrony Siedlisk „Dorzecze Górnego Sanu”.
