Zabytki i nie tylko...
Cerkiew prawosławna parafialna p.w. Spotkania Pańskiego
Jest to najstarszy budynek we wsi. Cerkiew wzniesiona w 1837 lub 1854 r. Wewnątrz zabytkowe wyposażenie, m.in. kompletny ikonostas.
Zabytek szerszej omówiony w zakładce Cerkiew (Historia, Opis).
Zabytek szerszej omówiony w zakładce Cerkiew (Historia, Opis).
Kościół rzymskokatolicki p.w. Św. Jana z Dukli, filia parafii Poraż
Zbudowany w 1998 r. Szerzej omówiony w zakładce Kościół (Historia).
Kapliczka
Murowana, dwukondygnacyjna kapliczka znajduje się w górnej części Morochowa, na Witrianach. Pierwotna wzniesiona w okresie międzywojennym przez Jana Kochanowskiego, mieszkańca wsi, na pamiątkę cudownego ozdrowienia. W latach 70. XX w. w związku z remontem drogi rozebrana i w nowym miejscu zrekonstruowana.
Stary cmentarz
Pierwotny cmentarz zlokalizowany był wokół cerkwi. Zmiana lokalizacji cmentarza nastąpiła najprawdopodobniej wskutek dekretu cesarza Józefa II z 9 września 1784 roku, nakazującego władzom miejskim i gminnym na terenie całej Galicji między innymi, aby cmentarze: "w przyzwoitym miejscu poza osiadłościami obrane być powinny". Nowy cmentarz zlokalizowano na północny zachód od cerkwi. Nie wiadomo, kiedy to się stało, na pewno cmentarz istniał w obecnym miejscu w 1852 roku.
We wschodniej części cmentarza, w pobliżu bramki wejściowej, znajduje się kurhan. Prawdopodobnym jest, że kryje on szczątki parafian pochowanych pierwotnie wokół starej cerkwi, a ekshumowanych i złożonych w to miejsce w związku z budową nowej, znacznie większej świątyni.
Pośrodku cmentarza rośnie okazały, kilkusetletni dąb.
Niegdyś w północnej części cmentarza znajdowała się kostnica. Był to budynek drewniany, konstrukcji zrębowej, kryty gontem.
Na cmentarzu zachowały się nieliczne nagrobki z końca XIX i początku XX w.
We wschodniej części cmentarza, w pobliżu bramki wejściowej, znajduje się kurhan. Prawdopodobnym jest, że kryje on szczątki parafian pochowanych pierwotnie wokół starej cerkwi, a ekshumowanych i złożonych w to miejsce w związku z budową nowej, znacznie większej świątyni.
Pośrodku cmentarza rośnie okazały, kilkusetletni dąb.
Niegdyś w północnej części cmentarza znajdowała się kostnica. Był to budynek drewniany, konstrukcji zrębowej, kryty gontem.
Na cmentarzu zachowały się nieliczne nagrobki z końca XIX i początku XX w.
Zawadka - mogiły pomordowanych w 1946 r.
Miejsce pomordowanych mieszkańców Zawadki Morochowskiej - szerzej omówione w zakładce Zawadka.
Poraż - Granice - mogiła pomordowanych Żydów
To miejsce położone na terenie Poraża - przy samej granicy z Morochowem - i związane też i z Morochowem. Tutaj wiosną 1942 r. hitlerowcy zamordowali 31 obywateli polskich narodowości żydowskiej, mieszkańców Poraża, Morochowa, Niebieszczan, Mokrego, Bełchówki... Stowarzyszenie Na Rzecz Odnowy i Współistnienia Kultur "Sałasz" z Cieszyna, po kilku latach starań, doprowadziło do uroczystego odsłonięcia mogiły. Uroczystość miała miejsce 25 października 2010 r. z udziałem przedstawiciela Gminy Żydowskiej w Warszawie, kapłanów z Poraża, Morochowa, Mokrego, przedstawicieli władz samorządowych, IPN oraz okolicznych mieszkańców.
W Morochowie, w zagajniku w Łanim Potoku, rozstrzelano i pochowano 3 osoby narodowści żydowskiej, w tym młodą dziewczynę, Fajgę Liberman. Usiłowali oni ukryć się w Nastyńskim Lesie przed wywózką do getta w Bukowsku, jednakże zostali wykryci i zamordowani. To miejsce wciąż czeka na swoje upamiętnienie...
W Morochowie, w zagajniku w Łanim Potoku, rozstrzelano i pochowano 3 osoby narodowści żydowskiej, w tym młodą dziewczynę, Fajgę Liberman. Usiłowali oni ukryć się w Nastyńskim Lesie przed wywózką do getta w Bukowsku, jednakże zostali wykryci i zamordowani. To miejsce wciąż czeka na swoje upamiętnienie...
Wisząca kładka nad Osławą
Charakterystycznym elementem w pejzażu Morochowa jest malownicza wisząca kładka piesza, łącząca oba brzegi Osławy w dolnej części wsi; kładka niestety przewidziana jest do rozbiórki po wybudowaniu planowanego mostu.
Zespół budynków dawnej spółdzielni rolniczej
Rolniczy Zespół Spółdzielczy im. Ludwika Waryńskiego w Morochowie powstał 18 sierpnia 1950 r. – w ramach usilnie przeprowadzanej wówczas kolektywizacji wsi bieszczadzkiej – jako jedna z pierwszych spółdzielni w powiecie sanockim. Spółdzielnia prowadziła m.in. hodowlę bydła i uprawę zbóż. Zdążono wybudować oborę, dwie stodoły, trzy budynki mieszkalne i budynek magazynowy z kuźnią. Założono ponadto sad owocowy. Spółdzielnia rozpadła się na przełomie 1956/57 r., na fali odwilży październikowej. W późniejszym okresie budynek magazynowy zaadaptowano na świetlicę wiejską, budynki mieszkalne sprzedano w ręce prywatne, a na bazie pozostałych budynków spółdzielni powstaje ośrodek chowu bydła, baza kontumacyjna POHZ, zatrudniająca m.in. skazanych, a zlikwidowana w okresie transformacji ustrojowej. Obecnie budynki dawnej bazy kontumacyjnej stanowią własność Parafii Prawosławnej pw. Spotkania Pańskiego w Morochowie. Jedna z ogromnych stodół - to obecnie Ośrodek Teatru Kultur, prowadzony przez Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju i Współistnienia Kultur "Sałasz".
Wzniesione w latach 1953-55 zabudowania stanowią charakterystyczny przykład budownictwa wznoszonego wówczas dla skolektywizowanych gospodarstw rolnych.
Wzniesione w latach 1953-55 zabudowania stanowią charakterystyczny przykład budownictwa wznoszonego wówczas dla skolektywizowanych gospodarstw rolnych.
Przystanek kolejowy
Zamknięty na głucho budynek, okna zabite deskami - tak obecnie prezentuje się budynek przystanku kolejowego w Morochowie. Obok -rdzewiejące tory... Nic nie wskazuje na to, by w przewidywalnej przyszłości linia kolejowa Zagórz - Łupków powróciła do swego dawnego znaczenia - jeszcze kilkanaście lat temu był to ważny szlak komunikacyjny.
Budowę Pierwszej Węgiersko – Galicyjskiej Kolei Żelaznej rozpoczęto w 1870 r. Odcinek Zagórz – Łupków ukończono, mimo ogromnych trudności terenowych, w rekordowo krótkim czasie niespełna dwóch lat! (odcinek Zagórz – Komańcza oddano do eksploatacji 12.11.1872 r., a odcinek do Łupkowa – 13.12.1872 r.). W 1874 r. oddano do użytku tunel w Łupkowie. W ten sposób powstała dwutorowa linia kolejowa o ogromnym znaczeniu strategicznym, prowadząca przez Przełęcz Łupkowską (jedno z najdogodniejszych przejść przez Karpaty) i łącząca Lwów z Budapesztem. Linia ta odegrała wielką rolę w czasie I i II wojny światowej (a także podczas walk polsko-ukraińskich 1918-19 i 1944-47), a sam tunel był kilkakrotnie niszczony. Wraz z linią kolejową powstała cała towarzysząca jej infrastruktura, wraz ze starannie zaprojektowanymi dworcami kolejowymi, zbudowanymi w tzw. stylu dworkowym (np. w sąsiednim Mokrem).
Budowę Pierwszej Węgiersko – Galicyjskiej Kolei Żelaznej rozpoczęto w 1870 r. Odcinek Zagórz – Łupków ukończono, mimo ogromnych trudności terenowych, w rekordowo krótkim czasie niespełna dwóch lat! (odcinek Zagórz – Komańcza oddano do eksploatacji 12.11.1872 r., a odcinek do Łupkowa – 13.12.1872 r.). W 1874 r. oddano do użytku tunel w Łupkowie. W ten sposób powstała dwutorowa linia kolejowa o ogromnym znaczeniu strategicznym, prowadząca przez Przełęcz Łupkowską (jedno z najdogodniejszych przejść przez Karpaty) i łącząca Lwów z Budapesztem. Linia ta odegrała wielką rolę w czasie I i II wojny światowej (a także podczas walk polsko-ukraińskich 1918-19 i 1944-47), a sam tunel był kilkakrotnie niszczony. Wraz z linią kolejową powstała cała towarzysząca jej infrastruktura, wraz ze starannie zaprojektowanymi dworcami kolejowymi, zbudowanymi w tzw. stylu dworkowym (np. w sąsiednim Mokrem).
Pozostałości strażnicy Bahnschutzu
Na Czarnym Ługu, w niezwykle malowniczym miejscu nad zakolem Osławy, funkcjonowała w czasie okupacji hitlerowskiej niewielka strażnica Bahnschutzu - niemieckiej straży kolejowej. Jej zadaniem była kontrola i ochrona linii kolejowej przed sabotażem, dywersją itd. Był to budynek drewniany, posadowiony na kamienno-betonowych postumentach - które też zachowały się do dziś jako jedyny ślad po owej strażnicy.
